بررسی فلز مس در بازارهای جهانی

مس یکی از قدیمی ترین کالاهایی است که بشر با آن به انجام معامله پرداخت و بعدها در اقتصاد جهان تحولی را ایجاد کرد. استخراج پر سود این فلز با استفاده از تکنیکهای خاص و در حجم بالا صورت می گیرد و عرضه آن نیز بستگی به عوامل سیاسی دارد؛ خصوصاً در کشورهایی که دولت بطور انحصاری مختار تولید و فروش آن است.

 

بازار جهانی

در شرایط کنونی ، مس برای بسیاری از شرکتهای معدنی ، منبع اصلی درآمد است و قیمت آن همواره اساسی ترین نقش را در سود و زیان و یا حیات بیشتر شرکتهای معدنی که با صنعت مس سروکار دارند ، ایفا می کند. پیش بینی و کنترل قیمتها می تواند معدنکاران و صنعتگران آن را در برنامه ریزی های بلند مدت برای کنترل تولید و حفظ بقای شرکتها در بازار یاری نماید و این امر با شناخت عوامل موثر بر تغییرات قیمت ممکن خواهد بود. مهمترین عوامل تغییر قیمت مس عبارتند از :

1. میزان عرضه و تقاضا
2. میزان ذخایر مس خالص ( بازارهای جهانی ، تولید کنندگان و مصرف کنندگان ) و آهنگ مصرف ذخایر
3. رشد تولید ناخالص داخلی و تولیدات صنعتی
4. قیمت انرژی و تغییرات آن

 بدون شک این پارامترها ، نقش اساسی در تغییر قیمتها ایفا می کند. شایان ذکراست قیمت مس در سالهای 2003 تا 2008 در دلار آمریکا روند افزایشی داشته است(نمودار1).

 

نمودار1- قیمت مس در سالهای 2003 تا 2008 در دلار آمریکا

افزایش تولید در سالهای گذشته وهمچنین کاهش رشد مصرف جهان،باعث به وجودآمدن یک مازادعرضه شد که کاهش قیمتهارادرپی داشت ولی براساس بررسی های صورت گرفته درطی سالهای اخیر ، میزان مصرف مس بیش ازتولیدآن بوده است وهمین عامل باعث افزایش قیمت مس در این سالها شده است.

بازار داخلی

آنچه نقش ایران را در بازار جهانی مس برجسته می کند، برتری نسبی ذخایرمس آن می باشد که عبارتند از:

1. عیار ذخایر مس پرفیری شناخته شده - که مجموع ذخایر آنها به بیش از 5/2 میلیارد تن می رسد- بالای 65/0 درصد است .
2. در همه ی کانسارهای مس پرفیری شناخته شده ، ایران افزون بر مس ، عناصر طلا ، مولیبدن و گاه نقره وجود دارد که همگام با استحصال مس قابل دست یابی است . این عناصر ، ارزش اقتصادی ذخایر مس را بالا می برند .
3. ذخایر مس رگه ای ایران هرچه از نظر ذخیره مانند اغلب ذخایر مس رگه ای دنیا بزرگ نیستند ، ولی در ایران در اغلب مناطق که این ذخایر وجود دارد ، در هر ناحیه ی مس دار چند کانسار رگه ای نزدیک به هم وجود دارد که در مجموع ذخیره ی قابل ملاحظه ای دارندومی توانند منبع تغذیه کننده ی یک کارخانه نسبتاً بزرگ را فراهم کنند .
4. کانسنگ های ذخایر مس رگه ای ایران ، اغلب دارای طلا هستند و در پاره ای از آنها عیار طلا در کنسانتره به ppm 10 می رسد .
5. کانسارها و نشانه های معدنی مس ایران با وجودپراکندگی نسبتاًزیاد،ویژگی های اکتشافی یکسانی را نشان می دهند. برخی از این ویژگی ها به شرح زیر است :
• بجز تعدادی اندک ، بیشتر ذخایر مس ایران دارای سنگ میزبان آتشفشانی با ترکیبی از آندیزیت تا داسیت و یا توده های نفوذی معادل میباشند که سنی از ائوسن میانی تا میوسن – پلیوسن دارند .
• ذخایر مس ایران در ناحیه های مشخص با ویژگی های مشترک زمین شناسی قرار دارند .
• از نظر همایند کانی شناسی ( پاراژنز) ،اغلب کانسنگ های مس ایران ، شباهت زیادی دارند و مناطق معدنی مس را می توان اغلب زون های مس دار معرفی کرد و درباره ی بزرگی و چگونگی کانی سازی قضاوت مشترکی برای هر منطقه مس دار ارایه داد .
• بر پایه ی مطالعات ، همایند کانه ای و بررسی های میانبارهای سیال ذخایر مس ایران ، درگستره ی دمایی بین 400 – 150 درجه ی سانتی گراد تشکیل شده اند.
• بیشتر محدوده های معدنی مس ، دگرسانی های شاخص و نسبتاً مشابهی دارند که با مطالعات عکس های هوایی و ماهواره ای قابل تشخیص است .
6. در ایران هرچه میزان تولید مس در مقایسه با ذخایر آنها بسیار کم است ، ولی کسانی که دارای دانش و فناوری صنعت مس در اکتشاف ، فرآوری ، استحصال و غیره می باشند ، نسبتاً فراوان هستند .
7. انرژی برق که از نیازهای استراتژیک تولید مس است ، در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای تولید کننده ی مس ، ارزان بوده و تولید آن به شدت در حال افزایش است.

قیمت مس در بازار بورس ایران نیز از اواخر سال 1387 تا اوایل سال1389 ، روند روبه رشدی را نشان می دهد که خود تابعی از قیمت مس در بازار جهانی است ( نمودار 2 )

 

نمودار 2- قیمت مس در بازار بورس ایران (دلار)

پیش بینی موسسات مختلف درخصوص روند رو به رشد قیمت این فلز در دو سال آینده مشابه است و این مسئله به روشنی نشان می‌دهد که قیمت این فلز حتی در شرایط بحرانی از حدود 3 هزار دلار/ تن پایین‌تر نخواهد رفت. زیرا برای تولیدکنندگان مطرح بین‌المللی نیز فروش در ارقامی پایین‌تر از این عدد توجیه‌پذیر نخواهد بود. در کشورهای خاورمیانه و حوزه خلیج فارس تنها ایران و عمان دارای معدن مس فعال بوده و ظرفیت تولید کشور عمان هم قابل توجه نیست، از این رو با در نظر گرفتن کرایه حمل و عدم توجیه خرید از مناطق دوردست، ظرفیت صادرات محصولات شرکت ملی مس ایران به این کشورها وجود دارد.

نتیجه گیری

با بررسی روند ذخیره سازی ( بازارهای جهانی ، تولید کنندگان و مصرف کنندگان ) و آهنگ مصرف ذخایر نتایج زیر حاصل می شود :

قیمت مس با میزان ذخیره سازی ارتباط مستقیم دارد به طوری که با افزایش ذخایر مس کاتدی قیمت بالا رفته و با کاهش این عامل ، قیمت مس کاهش می یابد. قابل ذکر است که در چند سال آتی ، با افزایش مصرف ، قیمتها به طور متوالی افزایش خواهد یافت ولی در این مدت ، به دلیل افزایش ذخایر مس و تولید آن ، روند رشد قیمتها کند خواهد بود.به هرحال اگرشرکتهاو کشورهای تولید کننده مس بتوانند نرخ تولید هر تن مس را با بهبود سیستم مدیریتی وبالا بردن فناوری مناسب پایین بیاورند،آینده مستحکمی برای خودایجاد می کنند.