طراحی و نظارت و اجرای فضای سبز

اصول طراحی فضای سبز:
                                                  
1-   منظور از طرح:
طرح یا آرشیت شناخت محیط ، بررسی امکانا ت، برآوردهای دقیق پژوهش و تحقیق، تهیه نقشه و کروکی و بالاخره ارزیابی های لازم، از دیدگاه آشنایی با منطقه و تحولات طبیت است،که لازمه آن درک واقعی طراح از موقعیت مکانی و اقلیمی،داشتن اطلاعات کافی از شرایط جوی وتغییرات آب و هوایی و روابط اکولوژیکی، ایجاد تعادل در محیط زیست می باشد.
بدین منظور ، طراح باید موقعیت مکانی و منطقه ای ،مختصات جغرافیایی محل مورد طرح را در نظر بگیرد.

2- اهداف طرح:

عمده ترین نکات مورد نظر در امر فضای سبز:

- ایجاد هماهنگی و تعادل و توازن در محیط زیست، برای حفظ روابط اکولوژیکی

- کاهش آلودگی در محیط زیست و حفظ آن

- افزایش جاذبه های زیبایی در محیط زندگی

- اولویت دادن به فضای سبز
- انتخاب مناسب ترین ، مفید ترین و مقاوم ترین گونه های گیاهی که علاوه برزیبایی و سرسبزی مقاوم به آفات گیاهی باشند.

3- مبانی طراحی فضای سبز:

الف- پارکهای عمومی:
- زمین:ازنظرشکل،ابعاد(مساحت)،موقعیت،خصوصیات بافتی ،نوع خاک،شیب،میزان رطوبت،وضعیت فرسایش و...
- تهیه طرح مقدماتی و سازمان دادن امور اجرایی
- تهیه نقشه به مقیاس معین 25000/1 یا 150000/1
- تقسیم زمین به قطعات و اندازه های مختلف: به منظور ایجاد تاسیسات لازم ساختمانی مانند امور اداری،کتابخانه،امور نگهبانی،زمین بازی ،خیابان ها و...

- انتخاب گونه های مناسب گیاهی :
1- شرایط اکولوژیکی محیط و سازگاری گیاه
2- فرم اندازه نوع و رنگ گیاه
3- هزینه نگهداری و آبیاری گیاه
4- محل کاشت و فاصله آنها:چگونگی ارتفاع میزان شاخ و برگ آن نسبت به گیاهان اطراف و نور گیری آنها
5- انتخاب گیاهان مناسب برای کاهش آلودگی و صدا مانند افرا اقاقیا چنار سرو و کاج
- رعایت توازن و هماهنگی و تنوع رنگها د رطراحی بنا
- در هم آمیختن گیاهان گلدارو زینتی و تطبیق دادن آنها با سبک معماری و آراستگی و زیبایی
- انتخاب درختان همیشه سبز به منظور حفظ زیبایی محیط در تابستان و زمستان
- انتخاب درختان خزان پذیر به منظور ایجاد سایه در تابستان و آفتاب در زمستان
- در نظر گرفتن درختان مفید و بادشکن در طرح های جنگلکاری و رعایت سیستم نواری در جنگل و مرتع
- استفاده از گیاهان حفاظتی در مناطق کویری،نیمه کویری و مناطق نزدیک کمربندهای شنی ساحلی که دراثر بادهای منطقه ای تحت تاثیر قرار می گیرند.
- در نظر گرفتن عدد 3-5 یا 7 در تعداد درختان جهت ایجاد سایه و کاشتن آنها در مکان هایی که نیاز به وجود سایه دارند.
- بررسی میزان باران و برف سالانه به منظور ایجاد راههای خروجی آبهای اضافی
- کاشتن به موقع چمن ها در فضا های مناسب و آبیاری به موقع و مراقبت از آنها

- در نظر گرفتن امکانات جدید برای  احداث مناطق تفرجگاهی
- انتخاب محل بازی برای بچه ها در محل های سایه دار  

ب- جنگلکاری:
- برنامه ریزی  و تهیه طرح ایجاد جنگل با توجه به موقعیت مکانی  و امکان عملی بودن سیاست    اجرایی آن
- تهیه نقشه به مقیاس 50000/1
- مشخص کردن جنس خاک،نوع خاک و میزان رطوبت آن و حفاظت آن
- میزان بارندگی سالانه و رطوبت نسبی محیط
- توجه به درجه حرارت محیط
- توجه به میزان بادهای منطقه ای
- توجه به نوع درختان انتخابی مناسب در اهداف مختلف مانند جنگلکاری با گونه های سریع  الرشد و زود بازده
- انتخاب گونه های مناسبی از گیاهان برای مناطق مورد نظر مانند بلوط ، بید ، افرا ، صنوبر، نارون ، کاج و اکالیپتوس
- ایجاد امکانات جدید برای  احداث مناطق تفرجگاهی
- رعایت فاصله کاشت درختان وآبیاری از آنها
- در نظر گرفتن فاصله و ارتفاع درختان مناسب باد شکن به فاصله حدود 1 مت و ارتفاع حدود 2.5 متر باشد.
- و...

بنابراین روش کار در طراحی به صورت زیر می باشد: 1- اهداف اجتماعی
  - ارزشهای اقتصادی
  - ارزشهای معنوی
  - شرایط اکولوژیکی و حفظ زیبایی محیط
  - حفظ سلامت جسم و روح
  - شناخت نوع  و امکانات مربوط به طرح
2- آگاهی به خصوصیات فرهنگی و جغرافیایی منطقه   - زمین (شیب،زهکش،خصوصیات سطح الارض و تحت الارض و بافت آن )
  - خصو صیات اقلیمی منطقه
  - مسیر سیلاب ها در زمین و اطراف آن
  - اماکن زمین مورد کار
  - منظره و دیدگاه اطراف
  - شناخت عوتمل طبیعی ذر روی زمین مانند درخت نهر تپه آبشار
  - توجه به ساخته های پیشین مانند لوله آب گاز فاضلاب کابل ها و...
 
3- بررسی مقدماتی در طراحی

 - تهیه نقشه و کروکی محل مورد نظر

 - توجه به عوامل متغیر اقتصادی و اجتماعی در طرح
 
4- برنامه ریزی و انتخاب فرم طرح
 - هماهنگی بین فرم و جنس مواد کاربردی
 - ایجاد ارتباط بین واحهای مختلف طرح
 
5-محاسبه مالی طرح
مهمترین قسمت بررسی طرح،محاسبات مالی آن است که قدم های اولیه اجرا محسوب می    شود،بنابراین لازم است با توجه به فضای مورد عمل اهداف مربوط، برآورد قیمت ها صورت گیرد که شامل سه قسمت است:
- کارهای ساختمانی : در صورت لزوم از تسطیح زمین شروع می شود و به موارد دیگر مانند آبنما سازی استخر سازی پله بندی خیابان کشی،لوله کشی،دالاژ و...تعمیم یابد.ضمنا در تمامی محاسبات دستمزد عوامل امور ساختمانی نیز دز نظر گرفته میشود.
 
- امور باغبانی و تزییناتی : برآورد قیمت انواع درختان، درختچه ها، بذور، نشا، انواع کودها و سموم ضروریب که از پیش در طرح پیش بینی شده که محاسبات معینی الزامی می باشد، می گیرد. همچنین در محاسبات نوسانات قیمت در نظر گرفته شود. در جمع کل محاسبه دستمزد تعداد کارگران فنی و باغبان بر حسب نوع ضروری می باشد.
 
- برآورد هزینه خدمات: شامل طراحی نظارت اجرا می باشد و لازم است هر یک از موضوعات مربوط به طور جداگانه در لیست محاسبات گنجانده شود.
 
اجرای مراحل مختلف طرح: - زمینی که قرار است طرح پیاده شود برای آخرین بار مورد بازدید قرار میگیرد و تمامی  مشخصات فنی با نقشه تهیه شده تطبیق داده میشود.
- پس از بررسی نخست در روی زمین محورهای اصلی نسبت به ساختمان به ساختمانهای اطراف   زمین یا خیابان های اصلی، فرعی شهر، کوچه مشخص می گردد.
- قسمت هایی که قرار است تسطیح یا تغییراتی صورت گیرد بر حسب ارقام داده شده در نقشه با    گچ مشخص شود.
- بخش هایی مانند حلقه چاه، شیب ها و درخت کهنسال که لازم است حفظ شود با علائمی مشخص   شود.
- قبل از اجرای طرح، محل ساختمان با اصول فنی مشخص و مجزا گردد.
- مناسب است قسمت های اجرایی باغبانی پس از اتمام عملیات ساختمانی آغاز شود.
- در این مرحله با توجه به خصوصیات طرح، تزئین و فرم های لازم با گچ درروی مشخص می شود و سپس   اقدام به عملیات باغبانی می نماید.

علائم مشخصه در طراحی متخصصین برای بیان مفاهیم مختلف موجود درطرح روی نقشه از نظر ساختمانی و باغبانی علائمی را در نظر می گیرند.
- برای نمایش درختان سایه افکن با تاج بزرگ از دو دایره و چند ضلعی هایی که تزییناتی با خطوط مشخص دارند، استفاده می کنند.
- برای نمایش سطح چمن اکثرا بدون علامت یا زمینه را به صورت هاشورمتقاطع یا خط چین   استفاده می کنند.
- برای باندهای گلکاری معمولا به صورت خطوط نامنظم مشخص می شود.
- سطوح مورد نظر با خطوط هندسی مشخص می شود.
در هر طرحی لازم است بخشی برای توضیح علائم باشد و گاهی در حاشیه نقشه نهایی با فلش قسمت های مختلف را جدا و برای خواندن نقشه تهیه نمود.  

عناصر فضای سبز: 2- عنصر گیاه در فضای سبز
  الف- تاثیر و نقش در ختان در فضای سبز و منظر شهری
   ب- انتخاب گیاه برای فضای سبز
3- ب- سازگاری گونه معرفی شده با خصوصیات آب و هوای منطقه
  2- ب- زیبایی و ضاهر آراسته گونه جدید
  3- ب- خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک گیاه

  2- مبلمان و فضای سبز 

 مبلمان شهری به 4 گروه تقسیم می شود:
  الف- مبلمان خیابانی
  ب- مبلمان پارکی
  ج- مبلمان ترافیکی
  د- سازه های  اطلاع رسانی و تبلیغاتی
  

3- سازه ها و مصالح در فضای سبز:
  انتخاب مصالح:
  سیمان: از سیمان و بتون می بایست در مکان هایی از پارک که در معرض دید نیستند استفاده                               
  شود، زیرا از نظر ساختار بسیار ناپایدار است و با بارس اولین برف شاداب و با طراوت به نظر         
  می رسد اما پس از آن کیفیت خود را از دست میدهد.
  سنگ: نشان دهنده استحکام و مقاومت می باشد.
  آهک آبی: از طریق حرارت دادن گچ و سنگ آهک به منظور آزاد شدن co2  بدست می آید
  هنگامی این مواد دوباره با آب مخلوط شوند و در معرض هوا قرار گیرند  و دوباره با co2
  ترکیب شوندبه همان حالت شیمیایی اولیه باز می گردد. CO2 به استحکام لایه های بیرونی ملات
  می افزاید به همین دلیل استحکام و دوام بالایی دارد.
 
تاسیسات موجود در پارک های عمومی:   1- تشکیلات اداری:
  - احداث اطاق هایی بر حسب وسعت پارک برای مسائل اداری و رسیدگی به عملیات کارمندان
  - وجود اطاقک های نگهبانی در نزدیکی درب های ورودی و خروجی
  - قسمتی را نیز به اداره و وسایل آتش نشانی تخصیص میدهند.
  - همچنین اماکنی مربوط به قسمتهای برق و روشنایی وجود دارد .
 
  2- تشکیلات ساختمانی پارک ها:
   الف-  خیابان ها:
   شامل خیابان های اصلی، فرعی و پیاده روها می باشد.
 -  خیابان های اصلی: عرض این دسته نباید از15 متر کمتر باشد و معمولا آسفالته می باشد، در پارک های   بزرگ خیابان های اصلی را به صورت بلوار و پیاده رو ها،به طور یک طرفی و یا دو طرفی به عرض 3 تا 6 متر  احداث می شود.
  به طور کلی: حد فاصل بین سواره رو و پیاده رو، باندی به عرض 1.5 تا 2 متر برای چمن کاری یا گلکاری احداث و درختان پابلندی به فواصل معینی در این باند غرس می گردد. برای ارتباط بین خیابان اصلی و پیاده رو لازم است فواصلی حدود 30 تا 50 متر باندهای چمن  و گلکاری را به عرض 2 تا 3 متر قطع کند.
  - خیابان فرعی: به گونه ای که دو اتومبیل به راحتی بتوانند از پهلوی یکدیگر در جهت مخالف عبور کننند. و خیابان ها نباید یک طرفه باشد زیرا تردد وسایط نقلیه و عبور عابرین پیاده سردرگمی ایجاد می شود.عرض این خیابان ها حدود 7 متر و عرض پیاده رو 3 متر است. و پیاده رو را می توان آسفالت یا سنگ فرش کرد.
  - خیابان مخصوص عابرین پیاده: طول و عرض آن ها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک و نوع طرح دارد.( حداقل 3 متر) گاهی نیز بر حسب فرم در حاشیه یا وسط این خبابان ها گلکاری می شود. کفپوش این خیابان ها آسفالت یا سنگفرش می باشد.
 
ب- درب های ورودی و خروجی

  بنا برمشخصات و موقعیت خیابان های شهر درب های ورودی و خروجی پارک ها در قسمت های مختلف آن واقع می شود.در پارک های بزرگ درب های مزبورنبایستی در مرکز تلاقی خیابان های اصلی شهر واقع شود. معمولا از درب های ورودی وسائط نقلیه و عابرین پیاده عبور می کنند ومعمولا محدوده پارک ها را توسط دیواره هایی از نرده های آهنی و... محصور می کنند.
  ج- پارکینگ ها
  د- موزه ها
  از جمله موزه حیوانات، نباتات،  مجسمه ها و... می باشد. و همچنین موزه ها نباید در گوشه های پرت و دور از  چشم اندازها احداث شود.
  ه- گلخانه ها و گرمخانه ها
 جهت نگهداری و پرورش گیاهان مختلف برای تحقیقات گیاه شناسی
 و- آکواریوم
3 – تشکیلات تزئیناتی
 

الف- آبنما:
 

مصالح ساختمانی آبنما:
 مصالحی که به کار می رود می تواند بر حسب خصوصیات منطقه و شکل آبنما متنوع باشد. به طور کلی مصالح ساختمانی و نو ساختمان از نظر اصول معماری متفاوت بوده و بستگی به نظر مهندس ساختمانی دارد. (آجر، سیمان، بتون، سنگ طبیعی، سنگ مرمر و  مصالحی که در مقابل آب غیر قابل نفوذ باشد)
 ابعاد آب نماها به چندین مورد بستگی دارد از جمله عمق، پهنا، کف آب نما، عایق بندی، شیب کف آب نما، چراغ، فواره ها، گیاهان آب زی داخل برگه ها ...
 
  ابعاد آبنما: 1-   عمق: معمولا برابر با ارتفاع آب مورد نظر به علاوه cm2
2-   پهنا: معمولا برابر واحد مورد نظر به علاوه 2 برابر ضخامت دیواره هاست.
3-   کف آبنما: کف را قبل از دیواره های آن آماده می کنند.
 الف- یک قشر عایق از سنگریزه

ب- یک قشر با ضخامت 5سانتی متر از بتون کم سیمان
ج- پوشش بیرونی یا نهایی از بتون
4-   شیب کف آبنما
5-   عایق بندی

6- زیر آب: معمولا درگنار آبنما زیرآب مستقیما توسط کانالی به چاه ارتباط پیدا می کند. امروزه از مواد    پلاستیکی (پلی اتیلن و ترکیبات مشابه) مصالحی تهیه می شود که به صورت پوششی در گودیهای طبیعی یا مصنوعی از آن استفاده کرد و آبنماهایی بدون دیواره ساختمانی صاف احداث نمود.
 
  مراحل احداث آبنما: 1-   حفر گودال آبنما
2-   تنظیم شیب و عوامل دیگر آبنما
3-   استفاده از مواد پلاستیکی (پلی اتیلن) و نحوه تنظیم آن
4-   تنظیم ورقه پلی اتیلن
5-   هموار کردن کف آبنما و دیواره
6-   جهت بهم نخوردن تنظیم و صاف شدن پلی اتیلن می توان از سنگ استفاده کرد.
7-   آب نماهایی که در باغات و ساختمانها می سازند در کناره های بیرونی آن را بصورت تراس بندی و گلکاری درست می کنند.
8-   برای تزئین دیواره ها و کف و لبه آن میتوان از سنگ های مختلف تزئینی و رنگی مانند تراورتن، مرمر، سرامیک، کاشی و قلوه سنگ استفاده نمود.  

ب- برکه: ساخت برگه ها مانند ساخت آبنما می باشد با این تفاوت که کف برکه ها برای قرار گرفتن گیاهان آب زی به   صورت      پله ای ساخته میشود که گیاهان آبزی خاصی در ارتفاع معینی ازسطح آب قرار بگیرند. گیاهان آبزی انواع  مختلف دارند مانند:
 نیلوفر آبی، سراتونیلوم، آلودا، خزه بیدی، بنفشه آبی، برگ چهل چراغ، سنبله آبی، آلاله آبی، سنبل آبی، عدسک آبی، شاه بلوط آبی، انواع نیلوفرهای آبی، مینای باطلاقی، زنبق، لوبلیا، تاکوروس، گلیسویا و...
 
 ج- دریاچه مصنوعی:   - سطح آب دریاچه ها حدود 50- 150 سانتی متر پایین تر از سطح ساختمان های اطراف
  - عمق دریاچه ها معمولا 1.5 متر می باشد.
  - ارتباط بین دو نهر یا دو دریاچه و ارتباط بین جزایر داخل دریاچه با احداث پل
 
6-   تشکیلات رفاهی و تفریحی

 الف- رستوران ها

ب- جایگاه موزیک
ج- دستشویی و توالت

 این اماکن نزدیک جنگل، خیابان فرعی، زمین بازی کودکان، باغ وحش و... احداث می شوند،زیرا ساختمان  رستوران، کافه،تئاتر واجد این اماکن می باشند.
 د- سالن سینما و تئاتر

 ه- باغ وحش
 و- جنگل کاری
 ن- گلکاری و چمن کاری

- اطراف خیابان های وسیع و خیابان هایی که به عبور عابر پیاده مختص است گلکاری لکه ای  و چمن کاری
 محدود
- اطراف آبنماها و سطوح وسیع چمن کاری وگلکاری به طور لکه ای و پراکنده

- در پارک هایی که وسعت چمن کاری زیاد است درختان و درختچه ها به صورت تک یا توده ای  کاشته
     می شود

- استفاده از چمن مصنوعی برای ایجاد سریع ترفضای سبز
   ی- مبلمان پارک
   - نیمکت:
   یک طراح باید به شناخت موقعیت پارک و نصب و قراردادن نیمکت و تعداد آن درپارک  توجه کند.
   جنس مصلح به کار رفته در آن چوب فلز بتن یا فایبر گلاس است.
      ابعاد یک نیمکت استاندارد
طول:
m1-3
عرض:
mm480-600
ارتفاع :
mm420
 
 - تیرک ایمنی  
 - نرده ها
  جنس  نرده ها:
  1- آهنی و توری                   2- چوبی                       3- فایبر گلاس 
 - روشنایی
 - سطل های زباله:
   ثابت در محل و مستحکم بوده و به راحتی قابل تخلیه و نگهداری باشند.
   بهترین مکان برای گذاشتن آنها مکان های تجاری و پررفت و آمد در حاشیه پیاده روها نزدیکی اغذیه
   فروشی ها و کنار صندلی ها
   گنجایش سطل ها 50- 100 لیتر است.
 
   انواع سطل:
7-    روباز
   2- نیمه باز
8-    در لولایی

  
  - آلاچیق ها:
-         پی یا پایه های آلاچیق را تا ارتفاع 0.5 متر با سنگ،آجر یا بتون بالامی آورند
-         دیواره یا طاق را به ارتفاع 2.5 متر با مصالحی از قبیل آهن گرد یا تسمه ای، نبشی و چوب
-         خراطی شده یا طبیعی روی آن بنا می کنند.
-         نقشه ساختمانی آن به شکل چند ضلعی منظم،مربع، دایره یا مستطیل با طاق گنبدی یا مسطح
-         طراحی می شود.
-         داخل آلاچیق از میز و صندلی های چوبی، سنگی و یا سکوبندی استفاده می شود.
-         کف آن از آجر،سرامیک، بتون، شن های رنگی یا ساده استفاده می شود.
-         دورتا دور آن را به عرض 1متر با انواع مصالح ساختمانی مفروش می کنند.
 
ز- زمین های ورزشی  و فضای بازی: فضاهای بازی و کتابخانه کودکان در محلی با فاصله از پارکینگ و مسیرهای اتومبیل رو قرار گیرد.
کاربرد گیاهان زینتی در فضای سبز:
  درختان مناسب خاک اسیدی: عرعر، لیلکی آمریکایی، توسکا قشلاقی، اقاقیا
  درختان سایه انداز و پوشاننده: عرعر، بید مجنون، چنار، داغداغان، افرا سیاه، نارون و...
  درختان سریع الرشد: سرو نقره ای، عرعر،زیتون تلخ، دم موشی، لاله، افرا سیاه، اقاقیا و...     
  درختان زینتی( میوه وحشی) برای پارکها: گلابی، آلو،آلوچه، سیب، انجیر، زالزالک؛ فندوق، ازگیل و... 
  درختان برگ قرمز: افرای ژاپنی، افرای چناری برگ قرمز، زرشک ، گوجه گل
  گیاهان مناسب کاشت در شیب: ارغوان ، سنجد و...
  گیاهان مقاوم به سایه: سکویا، سرخدار، نوئل ،ممرز، راش، شمشاد خزری
  درختان جنگلی: سرو نقره ای، افرای سیاه، زبان گنجشک، اقاقیا،ارغوان، توسکا قشلاقی، بلوط،کاج سیلوسترو
  شاه بلوط    
  گیاهان الوان که با گل، میوه و برگ تولید رنگهای متنوع می کنند: ارغوان، ماگنولیا زمستانه ماهونیا،
  طاووسی، سیب گل و...    
  کاشت گیاهان:
  استفاده از کودهای شیمیایی و کمپوست ها در محل کاشت گیاهان
عمق خاک سطحی مورد نیاز
150mm
چمن و بستر بذر
300mm
بوته و درختچه
500mm
گیاهان رونده
600-1000mm
کاشت درختان
350mm
کاشت نهال

آبیاری فضای سبز: در یک پروژه آبیاری انتخاب روش آبیاری مناسب نقش بسیار با اهمیتی در موفقیت آن پروژه ایفا می‌کند.
عوامل موثر در انتخاب روشهای آبیاری:
1- بافت خاک
2- شیب زمین
3- خصوصیات و نیاز بی هر گیاه
4- اندازه و آماده کردن زمین
5-   زهکشی، شوری خاک، آب قابل در دسترس و...

هدف آبیاری: 1- تا مین آب کافی برای ادامه زندگی حیات
2- حفاظت و بیمه گیاهان در مقابل تنش‌های محیطی
3- مرطوب نگه داشتن خاک و اتمسفراطراف گیاه
4- شستن املاح مضر در خاک
5- نرم کردن ناحیه قابل شخم خاک
متداول ترین سیستم آبیاری:

 1-سیستم آبیاری قطره ای   
مخصوص باغات میوه، جنگل کاری ها، تراس ها، پاسیو و جاهایی که عرض آنها کوچک می باشد .
تشکیلات آبیاری قطره ای
منبع آب، موتور پمپ، سیکلون، فیلتر شکن؛ تانک کود، مرکز کنترل، فیلتر نوری، لوله اصلی و جانبی، لوله آبرسانی و قطره چکان
انواع قطره چکان
1- دکمه ای
2- با مجرای طولانی
3- صفحه ای
4- چند دهانه ای

 2- سیستم آبیاری بارانی 
 برای جاهایی که فضای سبز آنها بزرگ بوده و سطح فضای سبز، گلکاری یا گیاه کاری یا چمن کاری شده  باشد مناسب است و انواع مختلف دارد و آب توسط پمپ به سیستم لوله های آبرسانی صورت می پذیرد .

 3- آبیاری سطحی مدرن ازجمله آبیاری با لوله دریچه دار      

4- سیستم آبیاری تراوا (زیرزمینی) :
 بیشتر جهت چمن کاری ها و یا زمین های ورزشی بکار میرود و کلیه سیستم آبیاری در زیر زمین بوده و
 توسط لوله های مشبک آبیاری انجام می گیرد و انواع مختلف دارد.
 
  -  مصالح ساختمانی برای پله:
  آجر، سنگ، سیمن، تراورتن و توده های چوب
  - طرح های پله:
  - منظم و راست                      - نیم دایره و دایره ای                      - زاویه دار
  ب- دیوارها:
  احداث دیوارها علاوه بر زیبایی، از فرسایش خاک (در شیب های تند) جلوگیری می کنند و همچنین به عنوان
  باد شکن عمل می کنند.   
 انواع دیوارها:
1- احداث دیواه با سنگ بدون ملات (سنگ لایه ای) یا با ملات
2- دیواره ساخته شده با مصالح ساختمانی
3-  احداث دیواره با پوششی از گل
4- دیواره چوبی
 
   انواع دیواره برحسب مصالح ساختمانی:
1- دیواره سنگی
2- دیواره بتونی
3- دیواره سفالی
4- دیواره موزاییکی وآجری
5- دیواره سبز یا پرچین
 شامل:
-  اسپیره سفید یا گل عروس
-  اسپیره سرخ
-   برگ نو درشت و معمولی
-  شمشاد رسمی،ابلق سفید، زرد و شمشاد اناری
-   زرشک برگ قرمز و...
 
ج‌-    سنگ و سنگفرش :
به کاربردن قطعه سنگ، آجر، چوب، و... در محل تردد در فضای پارک یا باغ
    مصالح قابل استفاده در دالاژ:
   1- سنگ       2- قلوه سنگ        3- چوب        4- آجر        5- سیمان
   - از سنگ سفید در پیاده رو و پاگردهای داخل باغ کمتر استفاده شود، باعث خستگی چشم می شود.
  انواع دال:
1- سنگ فرش با طرح زاویه ای منظم: در این طرح خرده سنگ ها به شکل هندسی و منظم می باشند و با استفاده از چمن و گل های پاکوتاه فصلی به صورت منظم و هندسی کاشته می شوند.
2- سنگ فرش با طرح زاویه ای نامنظم: استفاده از خرده سنگهای با شکل هندسی منظم یا نامنظم و در برخی قسمت ها چمن یا گلهای پا کوتاه کاشته شود.
3- سنگفرش با طرح گوشه های گرد و فاصله دار: در این طرح سنگ ها بطور منظم گاهی نامنظم از یکدیگر قرار می گیرند و در فواصل سنگ ها برای ایجاد زیبائی از چمن استفاده می شود معمولاً این گونه سنگ ها رنگارنگ می باشند و گاهی در فواصل سنگ ها بجای چمن از ملات رنگی ویا شن استفاده می شود.
4-  سنگفرش با طرح های قدیمی: در این طرح سنگ ها بطور نامنظم ولی از اصول هندسی برخوردارند پوشش فواصل این سنگ ها از سیمان یا چمن یا ملات میباشد در بعضی از طرحها سنگها برجسته تر از سطوح ملات می باشند.
5- سنگ فرش با طرح انگلیسی: سنگ هائی از اشکال هندسی منظم بوده و نحوه قرار گرفتن آنها تقریباً خطوط موازی ایجاد می کنند و شکل ظاهری این نوع سنگ فرش مانند آجر چینی است.
6- سنگ فرش ژاپنی: از سنگ های بزرگ استفاده میشود. سنگها نسبت به هم طوری قرار گرفته اند که فاصله مرکز یک سنگ نسبت به سنگ دیگر زیاد هست تقریباً به فاصله نیم الی یک متر میرسد.
7-   سنگ فرش ماشین رو داخل باغ: معمولاً خیابان ها یا پیاده روها از مقابل درب ورودی شروع میشود بطوری که کاملاً در فضای سبز داخل چمن قرای می گیرد سنگها بطور نامنظم یا منظم با فاصله بسیار کم و گاهی بین آنها چمن کاری میشود انجام میگیرد. و عرض این خیابانها حدوداً 2 الی 3 متر میباشد و پیاده روها حدوداً بین 5/1 الی 60 سانتی متر میباشد.

 د- نورپردازی:

 نورپردازی فضاهای مختلف پارک، به صورت مجرد، نیاز به شناخت روشهای و فنون مختلف نورپردازی و
 استفاده صحیح از ویژگی های نور و ارتباط با محیط پیرامونش را دارد.    
     نورپردازی در پارک شهری می بایست در راستای اهداف زیر باشد؛  
1-    کمک به خوانایی نقاط عطف، نشانه ها، مسیرهای عبوری و مناطق پر تراکم
2-    تسهیلاتی برای حرکت پیاده ها و وسایل نقلیه، ترویج ایمنی بیشتر در محیط 3- کمک به تاکید نقاط عطف پارک و تشویق استفاده کنندگان در شب.
انواع نورپردازی فضای بیرون: نورپردازی بیرونی به عواملی مانند شدت نور، درجه پخش نور،روش نصب چراغ ها بستگی دارد و با توجه به چراغهای بیرونی میتوان آنها را به دسته های مختلف تقسیم کرد مانند:
1-   نورپردازی مجموعه ورودی: ورودی مجموعه بعنوان فضایی معرفی می گردد که با توجه به این مسئله باید قابل رؤیت بوده بنابراین در این قسمت دید فضای اطراف به سهولت انجام گیرد. از چراغهای پرنور و نورافکن استفاده می گردد و استفاده از زاویه تابش مناسب طوری باید باشد که موجب خیرگی چشم نگردد و علاوه بر آن موجب زیبائی فضای ورودی نیز گردد.
 
2-   نورپردازی مسیر خیابان:
در مسیرهای چند منظوره مقدار نور و زیبائی نورپردازی و فاصله چراغها نسبت به یکدیگر و عرض خیابانها نسبت به نور از جمله مسائلی است که باید رعایت شود و به وسیله نور میتوان مسیر عبوری را طراحی کرد و میتوان از نور برای روشن کردن مسیر عبور و مرور که اثر مستقیم بر راه عبوری دارد استفاده کرد.

3-  نورپردازی فضای سبز:
نورپردازی فضای سبز و داخل گل و گیاه که بصورت توده ای میباشند طوری باید باشد که برقراری ویژگیهای بصری و عمومی تأثیر داشته باشد نور طوری باشد که دسترسی و تسلط و وضوح پوشش های گیاهان مؤثر بوده و رنگ گلها و چمن و درختچه ها و درختان بصورت گوناگون نمایان شود و هر کدام از آنها درروشنائی نور جلوه خود را نشان بدهند بنابراین برای روشن کردن آنها از راههای متفاوتی استفاده میشود. خیلی از گیاهان در روشنائی روز قابل توجه نیستند ولی در شب با نوردادن به آنها جلوه خاص پیدا می کنند و درختان عنصر اصلی در فضای سبز هستند و نور دادن به آنها در شب بعنوان سطحی از نور مفهوم خاصی را ایجاد می کنند.
4-  نورپردازی سطح آب:
بر سطح آب نور نباید مستقیم تابیده شود چون بصورت سطح شیشه و آئینه عمل می کنند و بازتاب آن جالب بنظر نمیرسد میتوان چراغها را در زیر سطح آن یا بصورت غیر مستقیم از لابه لای درختان و گیاهان تاباند و یا اگر دارای فواره در سطح آب هست از لابه لای پودر آب نور را داد ویا میتوان چراغها را در سطح آب قرار داد.
 
5-  نورپردازی زمین بازی کودکان:
در زمین بازی نورپردازی از دو بعد لحاظ است
1-   ایمنی چراغهای نصب شده در زمین بازی
2-    تأمین مقدار نور لازم در سطح زمین

 باید روشنائی کافی در سطح زمین باشد و چراغها و نورافکن ها طوری نصب شود که ایجاد سایه های دراز و

 طولانی ننماید و مقدار روشنائی بمیزان کافی باشد..
 
6-  نورپردازی آلاچیق و سایبان:
افراد در موقع نشستن و استراحت دارای نور مناسبی باشند بنابراین استفاده از چراغهای پرنور و نورافکن که دارای نور زیادی هستند جالب نمی باشد و نباید در تاریکی هم فرو رفته باشد و جنبه های خصوصی افراد نیز حفظ شود بنابراین از نور ملایم و نرم استفاده میشود و میتوان ابزارهای نوری را در لابه لای پوشش گیاهی و یا در بین دیوارها و سقف آلاچیق و سیابان ها قرار داد.
7-  نورپردازی آبنما برگه:
نور در آبنماو برگه طوری طراحی میشود که انعکاس نور باعث چشم زدگی نشود بنابراین چراغهای نوری را در زیر آب یا در زیر سنگها قرار داده تا انعکاس نور آنها به طور غیر مستقیم مورد توجه قرار گیرد و در بعضی مقاطع میتوان چراغها را در زیر پوشش های گیاهی قرار داد و در جاهایی که آب آبنماها پودر میشود قرار دادن چراغ های رنگی در زیر آنها منظره جالبی ایجاد می کند.
8-  نورپردازی زیر درختان و سطح زمین:
نورپردازی در زیر درختان در محوطه فضای سبز بسیار جالب توجه است زیرا که درختان عنصر اصلی فضای سبز هستند و نوردادن به زیر درختان در شب ایجاد مناظر جالبی از سطح نور می کند و با استفاده از نورهای رنگی میتوان شکل محیط را تغییر داد و در سطح زمین در باغ راه ها و پیاده روهای خصوصی بسیار جالب توجه است و با چراغهای مختلف میتوان سطح زمین را شب روشن نمود و در این گونه مسیرها با استفاده از چراغهای پایه کوتاه میتوان مناظر جالبی از پوشش های گیاهی را نیز جلوه داد.
دو نوع چراغ که بیشتر در فضای سبز استفاده می شود:
1-  چراغهای Ingraound:
 این چراغها به منظور ایجاد روشنائی برای دیوارها- ستونها- زیر درختان و داخل گل و گیاه بصورت نور مخفی بکار
می روند. در داخل زمین نصب می شوند و در مقابل نفوذ آب مقاوم هستند.
2- چراغهای خورشیدی:
  یکی از گزینه های مناسب و کاربردی استفاده از چراغهای خورشیدی در بستر گلکاری و سطوح چمن و درختان و غیره میتوان استفاده کرد. بطور کلی بخشی از فضای سبز که در معرض تابش نور مستقیم خورشید است استفاده نمود. چراغهای خورشید روز نور خورشید را در خود ذخیره می کنند و در تاریکی شب روشن شده و مانند چراغهای الکتریکی روشنائی دارند و در بازار انواع آنها بسیار متناوب و متفاوت است و قدرت روشنائی آنها بستگی به فتوسل های داخلی آنها دارد..   

 
مدیریت پارکها و فضای سبز:
در این ساختار مسئولیت های گوناگون در چارچوب چهار مدیریت به نام های »مالی – اداری«، »فضای سبز «، » زیبا سازی« و » فنی – اجرایی« تقسیم شده است. 
مدیریت مالی و اداری: مسایلی چون امور بازرگانی، اداری، پرسنلی، مالی و خدمات
مدیریت فنی و اجرایی: مسئل مربوط به ساختمان، طراحی، آبرسانی، اسناد فنی
مدیریت فضای سبز:
- واحد کشاورزی: در جهت تامین اقلام مورد نیاز پارک ها و سایر مجموعه های سبز تلاش می کند.
- واحد تحقیقات: به منظور بهینه سازی و ارزیابی اقدامات و ارائه رهنمودهای مناسب و علمی به واحد برنامه ریزی سازمان فعالیتهای خود را دنبال می کند.
- واحد نظارت، هماهنگی و مدیریت پارک: بخشی از مدیریت شهری در جهت ایجاد زمینه های جلب مشارکت اجتماعی و تقویت جنبه های فرهنگی در حفظ و اشاعه مظاهر طبیعی و انسان ساخت، می کوشد تا مدیریتی تفاهمی را پدید آورد.
- مدیریت زیبا سازی: هماهنگی با مدیریت فضای سبز عمل می کند و در جهت افزایش مطلوبیت ناشی از روبنای شهری و نمای فیزیکی شهر تلاش می کند.
          
مدیریت پارک سازمان فضای سبز به مدیر رسمی پارک و با استفاده ازفنون ارتباط جمعی به کمک واحد روابط عمومی سازمان شورایی به نام شورای مردمی پارک در هریک از پارکها تشکیل می شود.
مدیر پارک که با نظارت کارشناس مسئول ناحیه و زیر نظر شهردار ناحیه و کارشناس متخصص سازمان زیبا سازی و فضای سبز مستقر در هر یک از مناطق شهرداری وظایف خود را دنبال می کند.
 
مدیریت زمان در فضای سبز
یک سال کاری در فضای سبز را می توان به دو بخش تقسیم کرد که شروع آن از اوایل پاییز و حداکثر تا پایان سال طول می کشد.
در بهار و تابستان توجه ما بیشتر به نگهداری فضای سبز معطوف است: آبیاری در زمان مناسب مبارزه با علفهای هرز و هرس درختان، عملیات توسعه و ایجاد فضای سبز جدید هم غالبا در فصل زمستان انجام می شود لذا فصل پاییز زمان مناسبی برای آماده سازی کار توسعه می باشد.
گاه در زمان کاشت درختان خاک مناسب یا کود حیوانی برای کاشت چمن به اندازه کافی نداریم  از خاکهای درجه دو یا سه استفاده کرده یا کود حیوانی تازه بکار می بریم ولی با مدیریت زمان می توان دو یا سه ماه زودتر خاک مرغوب را در محل کاشت تخلیه کرد و یا کود حیوانی را در شرایط پوسیده شدن گذاشت.
نیاز به آبیاری بیشتر در بستری که به جای خاک رسی به ناچار از خاک شنی استفاده شده و یا رشد علفهای هرز به واسطه استفاده از کود حیوانی تازه نمونه ای از این موارد است.
 
هزینه لازم برای داشتن فضای سبز پایدار فضای سبز در دو بخش احداث و نگهداری خلاصه می شود و صرف هزینه های لازم هم به دو بخش احداث و نگهداری تقسیم می شود.
هر چقدر هنگام احداث فضای سبز هزینه کاملتری خرج شود هزینه نگهداری مجموعه پایین تر خواهد بود، به نوعی رابطه معکوس بین هزینه احداث و نگهداری وجود دارد.
- اختصاص هزینه ای برای طراحی اصولی یک مجموعه ضروری است
- اختصاص هزینه جامع برای سیستم آبیاری برای نگهداری مجموعه مهم است
- اختصاص هزینه کافی برای ایجاد بهترین بستر کاشت گیاهان، کودهای شیمیایی هزینه های لازم برای نگهداری مجموعه می باشد.
به طور کلی برای داشتن فضای سبز پایدار باید هزینه کافی در نظر گرفت.اگر در بخش احداث هزینه کاملتر(نه بیشتر) صرف شود کار ما در نگهداری مجموعه آسانتر خواهد بود.
- موقعیت احداث
- گونه های گیاهی غالب
انواع کاج، سرو، تبریزی، اقاقیا، بید مجنون، زیتون، توت ، پیراکانتا، یاس زرد، میخک هندی، ترون، زرشک ، شیرخشت، سوداغ ، مورد، شمشاد، انواع بالاروندها، گلهای فصلی و چمن.